Składowanie materiałów niebezpiecznych, które mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa zarówno ludzi, jak i środowiska, wymaga dużej ostrożności i specjalnych środków zabezpieczających. Wycieki oleju, paliwa, substancji ropopochodnych czy groźnych dla środowiska cieczy zdarzają się jednak dość często, stanowiąc realne ryzyko dla bezpieczeństwa pracowników i powodując często bardzo kosztowne straty. Jedynym sposobem, by szybko zapobiec ich rozprzestrzenianiu się i ograniczeniu skutków wycieku jest zastosowanie odpowiednich materiałów absorpcyjnych, czyli tzw. sorbentów, które na co dzień wykorzystywane są między innymi przez straż pożarną. Czym są sorbenty i jak działają?

Sorbenty – rodzaje i charakterystyka

Sorbenty, czyli materiały absorbujące ciecze wykonane z tworzyw naturalnych lub sztucznych to jedno z podstawowych narzędzi zapobiegania wyciekom i skażeniu groźnymi substancjami ciekłymi. Stosowane najczęściej przez strażaków, ale obecne także na wyposażeniu zakładów pracujących przy użyciu niebezpiecznych substancji sorbenty są materiałami niepalnymi, o bardzo wysokiej chłonności zarówno wody, jak i substancji oleistych.

Wśród dostępnych na rynku sorbentów wyróżnia się przede wszystkim:

  • sorbenty sypkie, stosowane do usuwania substancji olejów, paliw, tłuszczy, smarów, substancji ropopochodnych i wody. Sorbenty sypkie są dostępne w formie granulatów stosowanych bezpośrednio na zanieczyszczonej powierzchni. Po wchłonięciu przez granulat niebezpiecznej substancji wystarczy zmieść i zutylizować pozostałości sorbentu – powierzchnie pozostałe po jego wykorzystaniu są dokładnie oczyszczone i gotowe do dalszego użytkowania.
  • maty sorpcyjne, wykorzystywane przede wszystkim do usuwania cieczy agresywnych, np. glikoli i cieczy ropopochodnych. Ich powłoka jest trwała i odporna na ścieranie, co chroni przed wchłonięciem się niebezpiecznej substancji do podłoża.
  • rękawy sorpcyjne, których głównym zastosowaniem jest wyznaczanie strefy wycieku są wykonane z wytrzymałej włókniny i wypełnione materiałem chłonnym. Często wykorzystuje się je w laboratoriach i halach produkcyjnych, a także tam gdzie konieczne jest pochłanianie wycieku z miejsc trudno dostępnych.

Jak działają sorbenty i kiedy należy je stosować?

Sorbenty w każdej dostępnej formie przygotowywane są z rozdrobnionych tworzyw sztucznych lub naturalnych skał i minerałów o wysokiej zdolności absorpcyjnej, dzięki której możliwe będzie szybkie i skuteczne pochłonięcie niebezpiecznego wycieku. Ich główną cechą jest niepalność, dzięki której sorbenty mogą być stosowane w miejscach zagrożonych wybuchem a także przez strażaków, np. podczas wycieków paliwa po wypadku samochodowym. Zależnie od rodzaju sorbentu, sposób ich działania może być nieco odmienny, jednak ogólna zasada pozostaje tu ta sama – sorbent umieszcza się bezpośrednio na powierzchni wycieku lub wokół niego (w przypadku rękawów absorpcyjnych), tak by jak najszybciej i najskuteczniej usunąć niebezpieczną ciecz bez ryzyka skażenia nią środowiska czy stworzenia zagrożenia dla człowieka.

Jednym z najczęściej stosowanych rodzajów produktów absorpcyjnych są sorbenty sypkie, dostępne w formie specjalnego granulatu przystosowanego do wchłaniania olejów, paliw, substancji ropopochodnych, tłuszczy, smarów oraz wody. Rozsypanie takiego sorbentu na zanieczyszczonej powierzchni pozwala na wchłanianie cieczy przez różnej wielkości granulki tak, by możliwe było jej zmiecenie i prawidłowa utylizacja. To właśnie sorbenty sypkie, dzięki łatwości ich stosowania i uprzątnięcia są wariantem stosowanym najczęściej przez straż pożarną i specjalistyczne służby sprzątające, a także na stacjach benzynowych czy w warsztatach samochodowych.

Sytuacją, w której zastosowanie sorbentu sypkiego nie będzie miało większych szans powodzenia są wycieki substancji agresywnych, w tym cieczy ropopochodnych, glikoli, kwasów, zasad czy innych szkodliwych chemikaliów. Do takich zastosowań stworzono specjalne maty chłonne, które charakteryzują się specjalną powłoką zapobiegającą dostaniu się wchłanianej substancji do podłoża. Zależnie od ilości warstw, z których została zbudowana mata, jej zastosowanie można ograniczyć do małych wycieków wody, oleju czy płynów przemysłowych, jak i do dużych przestrzeni zalanych przez agresywne środki chemiczne. W przypadkach dużych wycieków konieczne może okazać się także zastosowanie rękawów sorpcyjnych, którymi ogrodzony zostanie teren rozlania się cieczy i które zapewnią, że ta nie wycieknie poza wyznaczony obszar działania straży czy ekipy sprzątającej.